Abstract
In the cantigas de amor – the main genre adopted by Galician-Portuguese troubadours – the speech uttered by the lyrical voice of the male lover in confessing his love or love-sorrow occasionally appears in alternation with the voice of the lady, who intervenes to offer her response. Our attention here will focus, in the first place, on the compositions in which a direct alternation of these voices can be found within the stanzas, as well as on Airas Moniz’s cantiga spoken in cobras. Due to the particularities of the latter at a structural and formal level, this alternation can be seen in relation to the definition of the tenção of the Galician-Portuguese poetic treatise Arte de Trovar, which indicates that cantigas of this type «se podem fazer d'amor ou d'amigo ou d'escarnho ou de maldizer» (can be used for love or friendship or to mock or curse). Our interest in the dialogic model extends to the non-fictional tenções between troubadours, since in several of these the adoption and/or recreation of motifs and topics equally associated with courtly love can be seen.
Promovido por
El presente artículo es resultado de la actividad investigadora desarrollada en la Universidad de Santiago de Compostela, en el contexto de los proyectos de investigación Redes socioculturais da lírica galego-portuguesa (ED431I 2020/12), financiado por la Xunta de Galicia, y Diálogos satíricos en las redes socioculturales de la lírica gallego-portuguesa (CNS2022–136047), financiado por el MICINN – AEI y la UE – NextGenerationEU en el marco del Plan de Recuperación de Transformación y Resiliencia.
7 Bibliografía
Arbor Aldea, Mariña, Don Afonso Sanchez e Vaasco Martiiz de Resende, a tensó como xogo de corte, in: Alvarez, Rosario/Vilavedra, Dolores (edd.), Cinguidos por unha arela común: homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero, vol. 2, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, Servicio de Publicacións e Intercambio Científico, 1999, 109–136.Search in Google Scholar
Arias Freixedo, Xosé Bieito, O motivo do casamento da senhor nas cantigas de amor, in: Kremer, Dieter (ed.), Homenaxe a Ramón Lorenzo, Vigo, Galaxia, 1998, 123–134.Search in Google Scholar
Blanco Valdés, Carmen Fátima, La tençon entre Joan Baveca y Pedr’Amigo de Sevilha a la luz del De amore de Andreas Cappellanus, in: Brea, Mercedes/Fernández Rei, Francisco (edd.), Homenaxe ó Prof. Constantino García, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 1991, 231–242.Search in Google Scholar
Blasco, Pierre (ed.), Les chansons de Pero Garcia Burgalês. Troubadour Galicien-Portugais du XIIIe siècle, Paris, Fondation Calouste Gulbenkian/Centre Culturel Portugais, 1984.Search in Google Scholar
Beltran, Vicenç, A cantiga de amor, Vigo, Xerais, 1995.Search in Google Scholar
Bertolucci Pizzorusso, Valeria, La mort de la dame dans les genres lyriques autres que le planh, in: Kremnitz, Georg, et al. (edd.), Le rayonnement de la civilisation occitane à l’aube d’un nouveau millénaire, Wien, Edition Praesens/Wissenschaftsverlag, 2001, 327–334.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes, A voltas con Raimbaut de Vaqueiras e as orixes da lírica galego-portuguesa, in: Fidalgo, Elvira/Lorenzo Gradín, Pilar (edd.), Estudios galegos en homenaxe ó Profesor Giuseppe Tavani, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1994, 41–56.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes, ¿Textos discordantes no Cancioneiro da Ajuda?, in: Brea, Mercedes (ed.), Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia/Centro Ramón Piñeiro para a Investigación em Humanidades, 2005, 255–279.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes, El diálogo entre los dos géneros amorosos de la lírica gallego-portuguesa, Estudios Románicos 17:2 (2007), 267–284.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes, La parodia (meta)literaria en la lírica gallego-portuguesa. El debate entre Abril Perez y Bernal de Bonaval (B1072, V663), in: Bartuschat, Johannes/Cardelle de Hartmann, Carmen (edd.), Formes et fonctions de la parodie dans les littératures médiévales, Firenze, Sismel/Edizioni del Galluzzo, 2013, 79–104.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes, Otra vuelta a Raimbaut de Vaqueiras y la lírica gallego-portuguesa, in: Carta, Contance/Finci, Sarah/Mancheva, Dora (edd.), Antes se agotan la mano y la pluma que su historia, San Millán de la Cogolla, Cilengua, 2016, 509–523.Search in Google Scholar
Brea, Mercedes/Lorenzo Gradín, Pilar, A cantiga de amigo, Vigo, Xerais, 1998.Search in Google Scholar
Cohen, Rip, Three Early Galician-Portuguese Poets. Airas Moniz d’Asme, Diego Moniz, Osoir’Anes. A Critical Edition, Revista Galega de Filoloxía 11 (2010), 11–59.10.17979/rgf.2010.11.0.3862Search in Google Scholar
Corral Díaz, Esther, En torno al debate —Pedr’amigo, quer’ora ũa ren de P. Amigo de Sevilha y J. Baveca (64,22), in: Martínez Pérez, Antonia/Baquero Escudero, Ana Luisa (edd.), Estudios de Literatura Medieval. 25 años de la AHLM, Murcia, Universidad de Murcia, 2012, 305–314 (=2012a).Search in Google Scholar
Corral Díaz, Esther, La tradición del partimen gallego-portugués y la lírica románica, Revista de Literatura Medieval 24 (2012), 41–62 (=2012b).Search in Google Scholar
Corral Díaz, Esther, A dialéctica do trobar na lírica románica medieval, con especial atención á lírica galego-portuguesa, in: Brea, Mercedes/Corral Díaz, Esther/Pousada Cruz, Miguel Ángel (edd.), Parodia y debate metaliterarios en la Edad Media, Alessandria, Edizioni dell’Orso, 2013, 39–54.Search in Google Scholar
Corral Díaz, Esther, Le débat dans la tradition des troubadours. Uns amics et un’amia de Guilhem de la Tor et Sordel, Revue des langues romanes 120:1 (2016), 241–256.10.4000/rlr.388Search in Google Scholar
Correia, Ângela, Ama. A Importância de um Nome no Conhecimento sobre os Trovadores Medievais Galego-Portugueses, Lisboa, Bibliotrónica Portuguesa, 2016, <https://bibliotronicaportuguesa.pt/livro/ama-a-importancia-de-um-nome-no-conhecimento-sobre-os-trovadores-galego-portugueses-angela-correia/>. [último acceso: 01.09.2023]Search in Google Scholar
D’Heur, Jean-Marie, Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Contribution à l’étude du Corpus des Troubadours, s.l., 1975.Search in Google Scholar
Ferreiro, Manuel (ed.), As cantigas de Rodrigu’Eanes de Vasconcelos. Edición crítica con introdución, notas e glosário, Santiago de Compostela, Laiovento, 1992.Search in Google Scholar
Ferreiro, Manuel, et al. (edd.), Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa, Universidade da Coruña, 2018–, <http://universocantigas.gal>. [último acceso: 23.08.2023]Search in Google Scholar
Fidalgo, Elvira, La expresión del joi en la escuela trovadoresca gallegoportuguesa, Revista de Cancioneros Impresos y Manuscritos 5 (2016), 107–141.10.14198/rcim.2016.5.05Search in Google Scholar
Ghanime, Joseph, A Tenzón e o partimén. Definición dos xéneros a partir das artes poéticas trobadorescas e dos propios textos, Madrygal 5 (2002), 61–72.Search in Google Scholar
Gonçalves, Elsa, Tenção, in: Lanciani, Giulia/Tavani, Giuseppe (edd.), Dicionário de Literatura Medieval Galega e Portuguesa, Lisboa, Caminho, 1993, 622–624.Search in Google Scholar
González, Déborah, Estas se podem fazer d’amor ou d’amigo ou d’escarnho ou de maldizer. Anotaciones sobre la tensón en la lírica gallega medieval, Medioevo Romanzo 39:1 (2015), 55–74.Search in Google Scholar
González, Déborah, Outras cantigas fazem os trovadores. Sobre la concepción del debate trovadoresco en el cancionero gallego-portugués, Journal of Medieval Iberian Studies 8:1 (2016), 55–74.10.1080/17546559.2015.1084022Search in Google Scholar
González, Déborah, Cantigas de escarnio y tenções. Joan Baveca, Pero d’Ambroa y Pedro Amigo de Sevilha, in: Simó, Mertixell/Avenzoa, Gema, et al. (edd.), Prenga xascú ço qui millor li és del mo dit. Creació, recepció i representació de la literatura medieval, San Millán de la Cololla, Cilengua, 2021, 393–407.Search in Google Scholar
Harvey, Ruth/Paterson, Linda (edd.), The Troubadour Tensos and Partimens. A critical edition, 3 voll., Cambridge, Brewer/Modern Humanities Research Association, 2010.Search in Google Scholar
Juarez Blanquer, Aurora (ed.), Cancionero de Pero da Ponte, Granada, TAT, 1988.Search in Google Scholar
Lanciani, Giulia, Per una tipología della tenzone galego-portoghese, in: Paredes, Juan (ed.), Medievo y literatura. Actas del V Congreso de la AHLM, vol. 1, Granada, Universidad de Granada, 1995, 117–130.Search in Google Scholar
Lanciani, Giulia/Giuseppe Tavani, As Cantigas de Escarnio, Vigo, Xerais, 1995.Search in Google Scholar
Lapa, Manuel Rodrigues (ed.), Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses, Vigo/Lisboa, Ir Indo/João Sá da Costa, 1995.Search in Google Scholar
Lopes, Graça Videira (ed.), Cantigas de escárnio e maldizer dos trovadores e jograis galego-portugueses, Lisboa, Estampa, 2002.Search in Google Scholar
Lopes, Graça Videira, et al. (edd.), Cantigas Medievais Galego Portuguesas, Lisboa, IEM, FCSH/Nova, 2011–.Search in Google Scholar
Michaëlis, Carolina (ed.), Cancioneiro da Ajuda. Edição critica e commentada, 2 voll., Halle, Max Niemeyer, 1904.Search in Google Scholar
Michaëlis, Carolina, Glosas Marinais ao Cancioneiro Medieval Português. XV. Vasco Martins e D. Afonso Sanches, in: Frateschi Vieira, Yara/Rodríguez, José Luis/Morán Cabanas, M. Isabel/Souto Cabo, José Antonio (edd.), Glosas marginais ao Cancioneiro medieval portugués, Coimbra/[Santiago de Compostela/São Paulo], Universidade de Coimbra/Universidade de Santiago de Compostela/Editora Unicamp, 2004, 487–519.Search in Google Scholar
Oliveira, António Resende de, Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV, Lisboa Colibri, 1994.Search in Google Scholar
Panunzio, Saverio (ed.), Pero da Ponte, Poesías, Vigo, Galaxia, 1992. Search in Google Scholar
Rodríguez, José Luis (ed.), El cancionero de Joan Airas de Santiago. Edición y estudio, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 1980.Search in Google Scholar
Souto Cabo, José António, Os cavaleiros que fizeram as cantigas. Aproximação às origens socioculturais da lírica galego-portuguesa, Niterói, Editora da UFF, 2012.Search in Google Scholar
Stegagno Picchio, Luciana (ed.), Martin Moya, Le poesie. Edizione critica, introduzione, commento e glossario, Roma, Edizioni dell’Ateneo, 1968.Search in Google Scholar
Tavani, Giuseppe, Repertorio metrico della lirica galego-portoghese, Roma, Edizioni dell’Ateneo, 1967.Search in Google Scholar
Tavani, Giuseppe, A poesía lírica galego-portuguesa, Vigo, Galaxia, 31991.Search in Google Scholar
Tavani, Giuseppe (ed.), Arte de trovar do Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa. Introdução, edição crítica e fac-símile, Lisboa, Colibri, 1999.Search in Google Scholar
Vieira, Yara Frateschi, En cas dona Maior. Os trovadores e a corte senhorial galega no século XIII, Santiago de Compostela, Laiovento, 1999.Search in Google Scholar
© 2024 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston
Articles in the same Issue
- Frontmatter
- Frontmatter
- Aufsätze
- À la recherche du neutre protoroman. Réflexions à partir de l’expérience de rédaction et de révision de l’article */'ram‑u/ s.n. ‘branche ; branchage’ du DÉRom
- Senior domno Orbita confirmat. Evolución sociopragmática de los tratamientos don y señor en el iberorromance primitivo
- Aproximación estadística al reparto de <b> y <v> en manuscritos latinos de autores hispanos
- A ver (si): diacronía de un marcador del discurso en español
- Exclamativas encubiertas en español
- Más las oigo, mejor me parecen: comparativas proporcionales idiolectales
- Differential marking of direct objects in Monastirli džudezmu: a case study in Judeo-Spanish morphosyntax
- Penitencia cuaresmal como medicina del alma. Nueva edición de un sermón de Cuaresma de San Vicente Ferrer
- Amor y diálogo en la trama trovadoresca
- Origine dell’it. anche e dei suoi correlati romanzi
- Miszellen
- Die Wortgeschichte von fr. banqueroute, dt. Bankrott und it. bancarotta
- Délocutifs français d’origine bretonne
- Besprechungen
- Elena Liverani/Alessandro Parenti, Il dizionario spagnolo-italiano di Nicolao Landucci (1562), Biblioteca dell’Archivum Romanicum, Serie 2: Linguistica, vol. 64, Firenze, Olschki, 2022, VI + 352 p.
- Josephine Klingebeil, Codex oblitus. Curtius Rufus in der italienischen Übersetzung von Lodrisio Crivelli: Analyse zur Edition des Mscr.Dresd.Ob.47 (Beihefte zur Zeitschrift für romanische Philologie, 464), Berlin/Boston, De Gruyter, 2022, XVIII + 338 p.
- Il manoscritto Saibante-Hamilton 390, Edizione critica diretta da Maria Luisa Meneghetti, coordinamento editoriale di Roberto Tagliani, Roma, Salerno Editrice, 2019, CCXVI + 616 p.
Articles in the same Issue
- Frontmatter
- Frontmatter
- Aufsätze
- À la recherche du neutre protoroman. Réflexions à partir de l’expérience de rédaction et de révision de l’article */'ram‑u/ s.n. ‘branche ; branchage’ du DÉRom
- Senior domno Orbita confirmat. Evolución sociopragmática de los tratamientos don y señor en el iberorromance primitivo
- Aproximación estadística al reparto de <b> y <v> en manuscritos latinos de autores hispanos
- A ver (si): diacronía de un marcador del discurso en español
- Exclamativas encubiertas en español
- Más las oigo, mejor me parecen: comparativas proporcionales idiolectales
- Differential marking of direct objects in Monastirli džudezmu: a case study in Judeo-Spanish morphosyntax
- Penitencia cuaresmal como medicina del alma. Nueva edición de un sermón de Cuaresma de San Vicente Ferrer
- Amor y diálogo en la trama trovadoresca
- Origine dell’it. anche e dei suoi correlati romanzi
- Miszellen
- Die Wortgeschichte von fr. banqueroute, dt. Bankrott und it. bancarotta
- Délocutifs français d’origine bretonne
- Besprechungen
- Elena Liverani/Alessandro Parenti, Il dizionario spagnolo-italiano di Nicolao Landucci (1562), Biblioteca dell’Archivum Romanicum, Serie 2: Linguistica, vol. 64, Firenze, Olschki, 2022, VI + 352 p.
- Josephine Klingebeil, Codex oblitus. Curtius Rufus in der italienischen Übersetzung von Lodrisio Crivelli: Analyse zur Edition des Mscr.Dresd.Ob.47 (Beihefte zur Zeitschrift für romanische Philologie, 464), Berlin/Boston, De Gruyter, 2022, XVIII + 338 p.
- Il manoscritto Saibante-Hamilton 390, Edizione critica diretta da Maria Luisa Meneghetti, coordinamento editoriale di Roberto Tagliani, Roma, Salerno Editrice, 2019, CCXVI + 616 p.