Home Literary Studies Memory-making and Vampire-hunting: A Hauntological Study of the “Recovered” Pomerania in the 1950s
Article
Licensed
Unlicensed Requires Authentication

Memory-making and Vampire-hunting: A Hauntological Study of the “Recovered” Pomerania in the 1950s

  • Karolina Ćwiek-Rogalska ORCID logo EMAIL logo
Published/Copyright: July 31, 2025
Become an author with De Gruyter Brill

Summary

This article explores the memory strategies and approaches to German materiality in the lands incorporated by Poland in 1945, the so-called Recovered Territories, specifically in Central Pomerania. The research method involves a comparative narrative study of Bram Stoker’s Dracula and a group of bureaucratic documents from 1958, related to a trade in formerly German cemetery stones in the Koszalin region. This case study reveals the legal and political complexities of dealing with formerly German property and heritage in 1950 s People’s Poland, as well as the attempts by local authorities to control and limit access to these cemetery stones, seen as valuable and scarce resources. The results show an inner dynamic of remembrance and forgetting, unveiled through the tension between center-imposed solutions from the ministries in Warsaw and locally decoded meanings. This study provides a new reading of the multifaceted history of the second half of the 1950 s in the People’s Republic of Poland, partially established in the formerly German lands. The findings are significant as they contribute to our understanding of the complex memory processes in the post-war period, shedding light on the interaction between central and local memory strategies and the handling of formerly German property and heritage.

Acknowledgment

Funded by the European Union (ERC, Spectral Recycling, 101041946). Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the European Research Council Executive Agency. Neither the European Union nor the granting authority can be held responsible for them.

References

Admin. 2016. Czarny Szwed – od czego zależy cena szwedzkiego granitu, Wieczna Pamięć, May 2016, URL: https://www.wiecznapamiec.pl/ceny-nagrobkow-pojedynczych-granit-czarny-szwed/ (last access: 28.03.2023).Search in Google Scholar

Brencz, Andrzej. 2000. Niemieckie wiejskie cmentarze jako element krajobrazu kulturowego środkowego Nadodrza. In Mazur, Zbigniew (ed.), Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, 287–305. Poznań: Instytut Zachodni.Search in Google Scholar

Browarek, Tomasz. 2009. Położenie prawne i ekonomiczne ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1949, Facta Simonidis 2(1). 51–73.10.56583/fs.299Search in Google Scholar

Chwistek, Marek. 1997. Kamienna kronika we Wschowie. In Mazur, Zbigniew (ed.), Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, 89–116. Poznań: Instytut Zachodni.Search in Google Scholar

Cohen, Jeffrey Jerome. 1996. Monster theory. Minneapolis: University of Minnesota Press.Search in Google Scholar

Ćwiek-Rogalska, Karolina. 2020. The Competition of Memories: The Commemorative Landscape of Polish Central Pomerania after 1945, East European Politics and Societies 35(1). 26–49.10.1177/0888325420902811Search in Google Scholar

Ćwiek-Rogalska, Karolina. 2022. Ghostly Presences: Heritage, Ruination and Fixing the National Landscape in Pomerania After 1945, Heritage & Society 15(2). 1–23.10.1080/2159032X.2022.2126226Search in Google Scholar

Ćwiek-Rogalska, Karolina & Izabela Mrzygłód. 2022. Futuryści z MZO. Organizowanie się Ministerstwa Ziem Odzyskanych w czasie i przestrzeni, Acta Baltico-Slavica 46. DOI: https://doi.org/10.11649/abs.2829.10.11649/abs.2829Search in Google Scholar

Czarnuch, Zbigniew. 1997. Oswajanie krajobrazu. Polscy osadnicy w dorzeczu dolnej Warty. In Mazur, Zbigniew (ed.), Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Poznań: Instytut Zachodni. Search in Google Scholar

Demos, T. J. 2012. Zarina Bhimji: Cinema of Affect. In Bhimji, Zarina & Borchardt-Hume, Achim & Buhler, Kathleen & T. J. Demos (eds.), Zarina Bhimji, 11–29. London: Ridinghouse. Search in Google Scholar

Derrida, Jacques. 2012. Specters of Marx. London: Taylor & Francis.10.4324/9780203821619Search in Google Scholar

Erll, Astrid & Ann Rigney. 2009. Introduction: Cultural memory and its dynamics. In Erll, Astrid & Ann Rigney (eds.), Mediation, remediation, and the dynamics of cultural memory, 1–14. Berlin: De Gruyter.10.1515/9783110217384.0.1Search in Google Scholar

Etkind, Alexander. 2004. Hard and soft in cultural memory: Political mourning in Russia and Germany, Grey Room 16. 36–59.10.1162/1526381041887439Search in Google Scholar

Etkind, Alexander. 2013. Warped Mourning: Stories of the Undead in the Land of the Unburied. Stanford University Press.10.1353/imp.2013.0096Search in Google Scholar

Friszke, Andrzej. 2002. Spór o PRL w III Rzeczypospolitej (1989–2001), Pamięć i Sprawiedliwość 1. 9–27.Search in Google Scholar

Gawin, Dariusz. 2004. Spór o Powstanie: Powstanie Warszawskie w powojennej publicystyce polskiej 1945–1981 / wstęp, wybór i oprac. tekstów Dariusz Gawin. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego.Search in Google Scholar

Gere, Charlie. 2016. The Hauntology of the Digital Image. In Paul, Christiane (ed.), A Companion to Digital Art, 203–225. Chichester: John Wiley & Sons.10.1002/9781118475249.ch7Search in Google Scholar

Grzechnik, Marta. 2017. ‘Recovering’ Territories: The Use of History in the Integration of the New Polish Western Borderland after World War II, Europe-Asia Studies 69(4). 668–692.10.1080/09668136.2017.1297386Search in Google Scholar

Hobsbawm, Eric. 2003. Introduction. In Hobsbawm, Eric & Terence Ranger (eds.), The Invention of Tradition, 1–14. Cambridge: Cambridge University Press.Search in Google Scholar

Jasiński, Janusz. 2006. Kwestia pojęcia Ziemie Odzyskane, In Sakson, Andrzej (ed.), Ziemie Odzyskane/Ziemie Zachodnie i Północne 1945–2005. 60 lat w granicach państwa polskiego, 15–25. Poznań: Instytut Zachodni.Search in Google Scholar

Jaworski, Mieczysław. 1973. Na piastowskim szlaku: działalność Ministerstwa Ziem Odzyskanych w latach 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.Search in Google Scholar

Kacprzak, Paweł. 2010. Polityka władz polskich wobec ludności niemieckiej w okresie funkcjonowania Ministerstwa Ziem Odzyskanych, Czasopismo Prawno-Historyczne LXII(2). 215–235.10.14746/cph.2010.2.10Search in Google Scholar

Kern, Taylor. 2020. The Dracula Difference: Bram Stoker’s Dracula and the Threat of the Other, Articulāte 25(1). 2.Search in Google Scholar

Kochanowski, Jerzy. 2017. Rewolucja międzypaździernikowa: Polska 1956–1957. Kraków: Znak Horyzont – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.Search in Google Scholar

Kolbuszewski, Jacek. 1996. Cmentarze. Wrocław: Wydaw. Dolnośląskie.Search in Google Scholar

Kończal, Kornelia. 2021. German property and the reconstruction of East Central Europe after 1945: politics, practices and pitfalls of confiscation, European Review of History: Revue européenne d’histoire 28(2). 278–300.10.1080/13507486.2020.1860910Search in Google Scholar

Labuda, Gerard. 1966. Ziemie Zachodnie w granicach macierzy: drogi integracji. Poznań: Wydawn. Poznańskie.Search in Google Scholar

Lewis, Simon. 2019. Border trouble: Ethnopolitics and cosmopolitan memory in recent Polish cinema, East European Politics and Societies 33(2). 522–549.10.1177/0888325418815248Search in Google Scholar

Martynowicz, Tadeusz. 2011. 17 kwietnia, notatka chargé d’affaires a.i. poselstwa w Kabulu: oznaczanie granic PRL w afgańskich podręcznikach do geografii i atlasach. In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 282–285. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

Mazur, Zbigniew. 2006. O legitymizowaniu przynależności Ziem Zachodnich i Północnych do Polski. In Sakson, Andrzej (ed.), Ziemie Odzyskane 1945–2005. Ziemie Zachodnie i Północne. 60 lat w granicach państwa polskiego, 27–44. Poznań: Instytut Zachodni.Search in Google Scholar

McNamara, Paul. 2014. Layered Colonialism: Colonisation and Sovietisation in Poland’s Recovered Territories. In Healy, & Enrico Dal Lago (eds.), The Shadow of Colonialism on Europe’s Modern Past, 211–227. Berlin: Springer.Search in Google Scholar

n.a. 2011 a. [po 14 listopada], notatka informacyjna o sytuacji ludności niemieckiej w Polsce. In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 725–733. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

n.a. 2011 b. [po 13 grudnia] stenogram. Rozmów z delegacją partyjno-rządową NRD. In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 764–800. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

Panecka, Agnieszka. 2008. Walka o pamięć: władze i społeczeństwo wobec Powstania Warszawskiego 1944–1989. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego.Search in Google Scholar

Pavlenko, Aneta. 2002. Narrative study: Whose story is it, anyway?, TESOL quarterly 36(2). 213–218.10.2307/3588332Search in Google Scholar

Penton, J. G. R. 2016. Van Helsing as the Moral Driver in Stoker’s Dracula, Literary Analyses, URL: https://medium.com/literary-analyses/van-helsing-as-the-moral-driver-in-stokers-dracula-5f077ae405a0 (last access: 10.10.2022).Search in Google Scholar

Podonsky, Amanda M. 2010. Bram Stoker’s Dracula: A Reflection and Rebuke of Victorian Society. Inquiries Journal 2(02). http://www.inquiriesjournal.com/a?id=1678.Search in Google Scholar

Popiel, Michał. 2011. 24 września, notatka pełnomocnika rządu ds. repatriacji w sprawie zakończenia akcji repatriacyjnej (z załącznikami). In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 553–567. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

Praczyk, Małgorzata. 2018. Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych”. Poznań: Instytut Historii UAM.Search in Google Scholar

Rakowski, Mieczysław. 2011. 6 lutego, notatka Mieczysława Rakowskiego z rozmów przeprowadzonych w czasie pobytu w RFN. In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 116–123. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

Riding, James. 2020. Landscape after genocide, cultural geographies 27(2). 237–259. 10.1177/1474474019876619Search in Google Scholar

Sawicki, Jacek Zygmunt. 2005. Bitwa o prawdę: historia zmagań o pamięć Powstania Warszawskiego 1944–1989. Warszawa: Wydawnictwo DiG.Search in Google Scholar

Service, Hugo. 2013. Germans to Poles: Communism, nationalism and ethnic cleansing after the Second World War. Cambridge: Cambridge University Press.10.1017/CBO9781139088336Search in Google Scholar

Stańczyk, Ewa. 2021. Szaber in post-war Poland: Satirising plunder in Polish magazine cartoons (1945–1946), Journal of Graphic Novels and Comics 12(5). 857–872.10.1080/21504857.2020.1804423Search in Google Scholar

Steffen, Katrin 2001. Ucieczka, wypędzenie i przymusowe wysiedlenie Niemców z województwa szczecińskiego w latach 1945–1950. In Borodziej, Włodzimierz & Hans Lemberg (eds.), Niemcy w Polsce 1945–1950. Wybór dokumentów, 203–266. Warszawa: Neriton.Search in Google Scholar

Sterling, Colin. 2021. Becoming Hauntologists: A New Model for Critical-Creative Heritage Practice, Heritage & Society 14(1). 67–86.10.1080/2159032X.2021.2016049Search in Google Scholar

Stoker, Bram. 2022. Dracula. eBook #345. The Project Gutenberg.Search in Google Scholar

Sula, Dorota. 2002. Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951. Lublin: Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.Search in Google Scholar

Szybek, Leon. 2011. 2 stycznia, notatka ambasady w Berlinie na temat stosunków PRL-NRD. In Jarosz, Dariusz & Maria Pasztor (eds.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1958, 4–5. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Search in Google Scholar

Tomczak, Maria. 2006. Obraz osadników w prasie i publicystyce polskiej. In Sakson, Andrzej (ed.), Ziemie Odzyskane 1945–2005. Ziemie Zachodnie i Północne. 60 lat w granicach państwa polskiego, 45–58. Poznań: Instytut Zachodni.Search in Google Scholar

Traba, Robert & Rafał Żytyniec. 2017. Ziemie Odzyskane / utracony Heimat. In Traba, Robert & Hans Henning Hahn (eds.), Wyobrażenia przeszłości. Polsko-niemieckie miejsca pamięci, 237–259. Warszawa: Scholar.Search in Google Scholar

Wawrzyniak, Joanna. 2015. Veterans, Victims, and Memory: The Politics of the Second World War in Communist Poland. Trans. Simon Lewis. Frankfurt: Peter Lang.Search in Google Scholar

Wicke, Jennifer. 1992. Vampiric typewriting: Dracula and its media, ElH 59(2). 467–493.10.2307/2873351Search in Google Scholar

Zaremba, Marcin. 2001. Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio – Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.Search in Google Scholar

Zaremba, Marcin. 2012. Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Znak.Search in Google Scholar

Żukowski, Tomasz. 2014. Ustanowienie nacjonalistycznego pola dyskursu społecznego. Spór między partią a Kościołem w roku 1966. In Chmielewska, Katarzyna & Wołowiec, Grzegorz & Tomasz Żukowski (eds.), Rok 1966. PRL na zakręcie, 11–38. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.Search in Google Scholar

Sources

1946. Dekret z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich. Dziennik Ustaw: Dz.U. 1946 nr 13 poz. 87. Search in Google Scholar

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. 1944. Wikiźródła, wolna biblioteka. https://pl.wikisource.org/wiki/Manifest_Polskiego_Komitetu_Wyzwolenia_Narodowego (last access: 20.09.2022).Search in Google Scholar

Ministerstwo Gospodarki Komunalnej Wytyczne w sprawie przeprowadzenia prac porządkowych na nieczynnych cmentarzach stanowiących własność Państwa. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, Grobownictwo wojenne 1958. Archiwum Państwowe w Koszalinie. Signature: 2573, folios 102–123.Search in Google Scholar

Published Online: 2025-07-31
Published in Print: 2025-07-08

© 2025 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston

Downloaded on 13.12.2025 from https://www.degruyterbrill.com/document/doi/10.1515/slaw-2025-0026/pdf
Scroll to top button