Home (Noch) Identitätslos
Article
Licensed
Unlicensed Requires Authentication

(Noch) Identitätslos

Literarische Repräsentationen des Großfürstentums Litauen bei Petrus Royzius (Pedro Ruiz de Moros)
  • Marion Rutz EMAIL logo
Published/Copyright: October 31, 2019
Become an author with De Gruyter Brill

Summary

The full-time jurist and gifted Neo-Latin poet Petrus Royzius, born in Spain, came to Cracow in 1541/1542 to teach Roman law at the university. He left for Vilnius in 1551 and died in the Lithuanian capital in 1571. Several scholars have collected observations about Lithuania and the Lithuanians that are scattered over Royzius’s more than one thousand verse texts. This article goes further in closely analysing and interpreting well-known texts, such as the macaronic poem about travelling through the Lithuanian province (In Lituanicam peregrinationem). It also adds new material that has not yet been considered from this point of view, such as Royzius’s poems in favour of the Union of Lublin in 1569. I further analyse the contextual meaning of the terms Sarmatia/n and Lithuania/n. Although the latter is often replaced or subsumed by the superordinate terms Sarmatia/n or Poland/Polish, it occurs frequently in the corpus of Royzius’s writing. However, Royzius’s texts feature little information about a specific Lithuanian historical or cultural identity. Likewise, there is hardly any information about smaller entities such as Samogitia or Russia (Ruthenia). Unlike his contemporary Augustinus Rotundus or later poets like Ioannes Radvanus, Royzius still belongs to a ‘pre-Lublin’ cultural paradigm in which literary representations of regional, non-Polish identity were of little significance.


Hinweis

Der Beitrag basiert auf dem Vortrag „Jurist und Hofdichter: Petrus Royzius (Pedro Ruiz de Moros) in Krakau und Vilnius“ auf der Jahrestagung des Herder-Forschungsrates „Kulturkontakte und Identitäten im frühneuzeitlichen Ostmitteleuropa: Akteure, Diskurse, Verflechtungen“ (Dresden, 19.–20.10.2017).

Für die kritische Durchsicht der aus dem Lateinischen übersetzten Zitate danke ich Michail Pozdnev (Trier/ St. Petersburg).


Literaturverzeichnis

Quellen

Ms. Corn. = <Royzius, Petrus> Poema et Elogia. Biblioteka Kórnicka. Signatur BK 563 [Manuskript, Ende 16. / Anfang 17. Jh.].Search in Google Scholar

Ms. Oss. = Petri Royzii natione Hispani, canonici Samogitiae, carmina. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Signatur 159/II [Manuskript, 16. Jh.].Search in Google Scholar

<Kochanowski, Jan> Cochanovius, Ioannes. 2008. Pisma łacińskie. Opracował zespoł pod kierunkiem W. Waleckiego. Kraków: Collegium Columbinum.Search in Google Scholar

<Mączyński, Jan> Maczinsky, Ioannes. 1973. Lexikon Latino-Polonicum. Nunc iterum edidit Reinhold Olesch [Faksimile]. Köln & Wien: Böhlau.Search in Google Scholar

<Radvanus, Ioannes> 1592. Radivilias. Sive de vita et rebus ... Nicolai Radivili... Vilnae: ex officina Ioannis Kartzani. http://elibrary.mab.lt/handle/1/2805. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

<Rej, Mikołaj> 1562. Figliki albo rozlicznych ludzi przypadki dworskie... Kraków: [o. V.]. http://www.dbc.wroc.pl/. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

<Rej, Mikołaj> 1574. Zwierziniec... [Kraków]: Z drukarnie Macieia Wirzbięty. https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/94754. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

<Rotundus, Augustyn> 1890. Rozmowa Polaka z Litwinem (1564). Wydał Józef Korzeniowski. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego. http://www.wbc.poznan.pl. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

Royzius, Petrus. [1548]. Ad Nicolaum Radivilonem virum illustrem, Epithalamium... Krakau. https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/114595. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

<Royzius, Petrus>. 1887. Wiersze makaroniczne łacińsko-polskie utworu autora hiszpańskiego, podał Kazimierz Morawski. Rozprawy i Sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności 12. 401–404.Search in Google Scholar

<Royzius, Petrus>. 1900. Petri Royzii Maurei Alcagnicensis Carmina. Edidit Bronislavus Kruczkiewicz. 2 vol. Cracoviae: Typis Universitatis Jagellonicae.Search in Google Scholar

<Royzius, Petrus>. 1999. Piotr Rojzjusz (Pedro Ruiz de Moros). Poezje wybrane. Wstęp, opracowanie, przekład: Elwira Buszewiczowa. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.Search in Google Scholar

Royzius Petrus. 2008. Carmina Selecta / Rinktiniai Eilėraščiai. Transtulerunt Rita Katinaitė, Eglė Patiejūnienė, Eugenija Ulčinaitė. [Vilnius]: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas.Search in Google Scholar

Forschungsliteratur

Baczewski, Sławomir. 2003. Mitologia i legenda Radziwiłłow w świetle XVII i XVIII-wiecznych narracji panegirycznych. In Krzysztof Stępnik (red.), Radziwiłłowie. Obrazy literackie. Biografie. Świadectwa historyczne, 199–208. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.Search in Google Scholar

Ballester, Xaverio. 1996/1997. A propósito de dos poemas macarrónicos de Ruiz de Moros. In José Maria Maestre Maestre et al. (eds.), Humanismo y Pervivencia del Mundo Clásico II. 3. Homenaje al Profesor Luis Gil, 1107–1125. Search in Google Scholar

Ballester, Xaverio. 2001. Juegos de palabras en Ruiz de Moros. In Myrtia: Revista de Filología Clasica 16. 231–257.Search in Google Scholar

Bömelburg, Hans-Jürgen. 2006. Frühneuzeitliche Nationen im östlichen Europa. Das polnische Geschichtsdenken und die Reichweite einer humanistischen Nationalgeschichte (1500–1700). Wiesbaden: Harrassowitz.Search in Google Scholar

Čamjarycki, Vjačaslaŭ Antonavič et al. (rėd.). 2007. Historyja belaruskaj litaratury XI-XIX stahoddzjaŭ. T. 1: Daŭnjaja litaratura XI-peršaja palova XVIII stahoddzja. 2-e vydanne. Minsk: Belaruskaja navuka.Search in Google Scholar

Fijałkowski, Tomasz. 1970. Z badań nad Rojzjuszem (między prawem a literaturą). In Prace Polonistyczne 26. 79–94.Search in Google Scholar

Fijałkowski, Tomasz. 1971. Piotr Rojzjusz w świetle twórczości Andrzeja Trzecieskiego. In Sprawozdania z Czynności i Posiedzień Naukowych (Łodzkie towarzystwo naukowe) 25 (4). 1–7.Search in Google Scholar

Fijałkowski, Tomasz. 1972 a. Piotr Rojzjusz w opiniach współczesnych i potomnych. In Sprawozdania z Czynności i Posiedzień Naukowych (Łodzkie towarzystwo naukowe) 26 (5). 1–10.Search in Google Scholar

Fijałkowski Tomasz. 1972 b. Orzechowski i Rojzjusz. Kartka z dziejów polemiki staropolskiej. In Prace Polonistyczne 28. 193–199.Search in Google Scholar

Fijałkowski, Tomasz. 1976. Piotr Rojzjusz – polski romanista XVI wieku. Zarys problematiki. In Waldemar Voisé (red.), Z dziejów polskiej kultury umysłowej w XVI i XVII wieku, 7–76. Wrocław et al.: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich & Wydawnictwo PAN.Search in Google Scholar

Guillén Cabañero, José. 1961. Un gran latinista aragonés del siglo XVI: Pedro Ruiz de Moros. In Cuadernos de historia Jerónimo Zurita 12–13, 129–160. https://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/259. Letzter Zugriff: 24.04.2019. Search in Google Scholar

Kavalëŭ, Sjarhiej Vasil’evič. 2002. Stanaŭlenne pol’skamoŭnaj paėzii polilinhvistyčnaj litaratury Belarusi ėpochi Rėnesansu. Minsk: BDU.Search in Google Scholar

Kavalëŭ, Sjarhiej. 2003. Lacinamoŭnaja paėzija Belarusi 50–70-ch hh. XVI st. In Pracy Kafedry historyi belaruskae litaratury Beldzjaržuniversitėta 4. 11–20.Search in Google Scholar

Kavalëŭ, Sjarhiej. 2010. Šmatmoŭnaja paėzija Vjalikaha knjastva litoŭskaha ėpochi rėnesansu. Minsk: Knigazbor.Search in Google Scholar

Kavalëŭ, Sjarhiej. 2011. Litaratura Vjalikaha knjastva litoŭskaha XVI – pačatku XVII st. Fenomen kul’turnaha pamežža. Minsk: Knigazbor.Search in Google Scholar

Kavalëŭ, Sjarhiej V. & Ivan Vasil’evič Saverčanka. 2007. Paėzija. In Vjačaslaŭ Antonavič Čamjarycki et al., Historyja belaruskaj litaratury XI-XIX stahoddzjaŭ. T. 1: Daŭnjaja litaratura XI-peršaja palova XVIII stahoddzja, 425–471. Minsk: Belaruskaja navuka.Search in Google Scholar

Kruczkiewicz, Bronisław. 1898. Royzyusz. Jego żywot i pisma. In Rozprawy Akademii Umiejętności, wydział filologiczny. Serya II, tom 12, 41–182. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności.Search in Google Scholar

Kruczkiewicz, Bronislavius. 1900. Praefatio. In Petrus Royzius, Petri Royzii Maurei Alcagnicensis Carmina. Edidit Bronislavius Kruczkiewicz. 1. vol., VII-LXXIX. Cracoviae: Typis Universitatis Jagellonicae. Search in Google Scholar

Kutrzeba, Stanisław & Władysław Semkowicz (red.). 1932. Akta unji polski z Litwą 1385–1791. Kraków et al.: Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. http://pbc.biaman.pl. Letzter Zugriff: 24.04.2019.Search in Google Scholar

Łukaszewicz-Chantry, Maria. 2014. Kobieta jako postać literacka w łacińskiej poezji renesansu. Italia i Polska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Search in Google Scholar

Macjon, Józef. 1971. O twórczości satyrycznej Piotra Rojzjusza. In Sprawodzania z Czynności i Posiedzień Naukowych (Łodzkie towarzystwo naukowe) 25 (5). 1–6.Search in Google Scholar

Malinowska, Jolanta. 1998. Kilka uwag o utworze Piotra Rojzjusza „Baccheidos liber“. In Roczniki Humanistyczne 46 (3). 137–149. Search in Google Scholar

Malinowska, Jolanta. 2001. Twórczość poetycka Piotra Roizjusza 1506–1571. Studium historycznoliterackie. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.Search in Google Scholar

Narbutas, Sigitas (ed.). 2011. Senosios lietuvos literatūra 1253–1795. Vilnius: Lietuvių Literatūos ir Tautosakos Institutas.Search in Google Scholar

Nekrašėvič-Karotkaja, Žanna Vaclavovna 2011. Belaruskaja lacinamoŭnaja paėma. Pozni rėnesans i rannjae baroka. Minsk: BDU.Search in Google Scholar

Nekraševič-Karotkaja [sic!], Žanna. 2014. Die Rolle der lateinischsprachigen Poeten des deutschen Kulturraums in der literarischen Entwicklung Weißrusslands und Litauens (des Großfürstentums Litauen) in der Mitte des 16. Jahrhunderts. In Zeitschrift für Slawistik 59 (1). 1–21.10.1515/slaw-2014-0001Search in Google Scholar

Niedźwiedź, Jakub. 2009. Humanitas na styku kultur. Kwestia dyskursów kolonialnych we wschodniej Europie. In A. Borowski (red.), Humanizm. Historie pojęcia, 199–247. Warszawa: Neriton.Search in Google Scholar

Niedźwiedź, Jakub. 2012. Kultura literacka Wilna (1323–1655). Kraków: Universitas.Search in Google Scholar

Niendorf, Mathias. 2010. Das Großfürstentum Litauen. Studien zur Nationsbildung in der Frühen Neuzeit (1569–1795). 2., revid. Aufl. Wiesbaden: Harrassowitz.Search in Google Scholar

Nowak-Dłużewski, Juliusz. 1966. Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. T. 2: Czasy Zygmuntowskie. Warszawa: Pax.Search in Google Scholar

<Nowy Korbut> 1965. Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut”. T. 3: Piśmienictwo staropolskie N–Ż. Opracował zespól pod kierownictwem Romana Pollaka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.Search in Google Scholar

Pełczyński, Marian. 1960. Studia macaronica. Stanisław Orzelski na tle poezji makaronicznej w Polsce. Poznań: PWN.Search in Google Scholar

Pułaski, Franciszek. 1915. Opis 815 rękopisów Biblioteki Ord. Krasińskich. Warszawa: Nakładem funduszu Świdzińskich.Search in Google Scholar

SP XVI: Mayenowa, Maria Renata (red. naczelny) et al. 1966–. Słownik polszczyzny XVI wieku. Wrocław et al.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich & Wydawnictwo PAN.Search in Google Scholar

Starnawski, Jerzy. 1975. W sprawie tekstów Piotra Rojzjusza nie włączonych do zbiorowego wydania w 1900 r. In Eos 63. 181–183.Search in Google Scholar

Szczakowski, Zygmunt. 1952. Z dziejów fraszki przed J. Kochanowskik. In Prace Polonistyczne 20. 13–34.Search in Google Scholar

Szostek, T. 2006. Kobieta w oczach starego kawalera, czyli Piotr Roizjusz o płci pięknej. In Studia classica i neolatina (Gdańsk) 8. 115–123.Search in Google Scholar

Szostek, Teresa. 2008. Różne oblicza króla, ostatniego z rodu Jagiellonów. In Classica Wratislaviensia 28. 113–122.Search in Google Scholar

Tamošiūnienė, Aušra. 2005. Eilės lediniam kraštui: Sarmatijos paveikslas Petro Roizijaus poezijoje [Verses for the Gelid Land. The Image of Sarmatia in Royzius’ Poetry]. In Darbai ir Dienos 44. 147–166. https://eltalpykla.vdu.lt/handle/1/32231. Letzter Zugriff: 03.09.2017.10.7220/2335-8769.44.8Search in Google Scholar

Tamošiūnienė, Aušra. 2007. Noción de ciudadanía en las obras de Pedro Ruiz de Moros (~1505–1571) [The Concept of Citizenship in the Works of Petrus Royzius]. Resumen de la tesis doctoral. Kaunas: Institutional Repository of Vytautas Magnus University. https://vb.vdu.lt/object/elaba:1802778/. Letzter Zugriff: 03.09.2017.Search in Google Scholar

Tazbir, Janusz. 1988–1989. Piotr Roizjusz. In Polski Słownik Biograficzny. T. 31. Wrocław et al. (nach der Internetausgabe http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/piotr-roizjusz. Letzter Zugriff: 24.04.2019).Search in Google Scholar

Ulčinaitė, Eugenija & Albinas Jovaišas. 2003. Lietuvių literatūros istorija XIII-XVIII amžius. [Vilnius]: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas.Search in Google Scholar

Wiegand, Hermann. 1997. Makkaronische Dichtung. In Harald Fricke et al. (Hrsgg.), Reallexikon der deutschen Literaturwissenschaft. Bd. 2, 527–530. Berlin & New York: De Gruyter.Search in Google Scholar

Wild, Gerhard. 2009–. Folengo, Teofilo / Baldus. In Heinz Ludwig Arnold et al. (Hrsgg.), Kindlers Literatur-Lexikon. Aktualisierungsdatenbank [auf der Basis der 3. Auflage. Stuttgart: Metzler]. Letzter Zugriff: 24.04.2019. Search in Google Scholar

Published Online: 2019-10-31
Published in Print: 2019-10-30

© 2019 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston

Downloaded on 22.9.2025 from https://www.degruyterbrill.com/document/doi/10.1515/slaw-2019-0030/html
Scroll to top button