Home Las voces del mundo natural en la poesía, la tradición gallega y la poética ecológica de Rosalía de Castro
Article
Licensed
Unlicensed Requires Authentication

Las voces del mundo natural en la poesía, la tradición gallega y la poética ecológica de Rosalía de Castro

  • María López-Sández EMAIL logo
Published/Copyright: August 26, 2025
Become an author with De Gruyter Brill
Iberoromania
From the journal Iberoromania

Resumen

Los estudios de la subalternidad han puesto el foco sobre la necesidad de la autorrepresentación. En el ámbito de la ecocrítica, se presenta el dilema en torno a la posibilidad de una autorrepresentación de la naturaleza. El lenguaje poético se ha erigido a menudo como la vía privilegiada para esa compleja empresa. La poesía gallega ha sido especialmente proclive a la escritura de la naturaleza, desde el propio himno, que se pregunta por lo que dicen los árboles hasta su poeta fundacional, Rosalía de Castro, en la que pretendemos explorar una poética precursora de posturas ecologistas.


Nota

El artículo se enmarca en el proyecto “La inscripción de la memoria cultural en el espacio público: estrategias de consumo institucional del pasado literario (1837–1978)”, con referencia PID2021-127259NB-100.


Bibliografía

AA.VV. Negra sombra. Intervención poética contra a marea negra. Vigo: Espiral Maior, Xerais e Federación de Librerías de Galicia, 2003.Search in Google Scholar

Andermann, Jens. “Paisaje: imagen, entorno, ensamble”. Orbis Tertius, vol. 13, no. 14, 2008.Search in Google Scholar

Andermann, Jens. Tierras en trance: arte y naturaleza después del paisaje. Santiago de Chile: Metales Pesados, 2018.10.2307/j.ctvckq6jkSearch in Google Scholar

Appleton, Jay. The Experience of Landscape. 1975. London / New York: John Wiley, 1996.Search in Google Scholar

Baczko, Bronislaw. Les imaginaires sociaux. Mémoires et espoirs collectifs. Paris: Payot, 1984.Search in Google Scholar

Belli, Gioconda. “Sin palabras”. 2008. La poesía de los árboles, ed. de Ignacio Abella, Madrid: Nórdica Libros, 2022, pp. 112–115.Search in Google Scholar

Bennett, Jane. Vibrant Matter. A Political Ecology of Things. Durham: Duke University Press, 2010.10.2307/j.ctv111jh6wSearch in Google Scholar

Burke, Edmund. A Philosophical Enquiry into the Origin of Our Ideas of the Sublime and Beautiful. 1767. Oxford: Oxford University Press, 1990.Search in Google Scholar

Calderón, Estela. “Historia”. 1970, La poesía de los árboles, ed. de Ignacio Abella, Madrid: Nórdica Libros, 2022, p. 78.Search in Google Scholar

Carpentier, Alejo. La Cultura en Cuba y en el Mundo. Conferencias en Radio Habana (1964–1966). Introducción, versión, notas e índices por Alejandro Cánovas Pérez y José Antonio Baujín, La Habana: Letras Cubanas, 2001.Search in Google Scholar

Castro, Rosalía de. Cantares gallegos. 1863. Padrón: Fundación Rosalía de Castro, 2022.Search in Google Scholar

Castro, Rosalía de. El primer loco. 1881. Padrón: Fundación Rosalía de Castro, 2023 a.Search in Google Scholar

Castro, Rosalía de. En las orillas del Sar. 1884. Padrón: Fundación Rosalía de Castro, 2023 b.Search in Google Scholar

Coccia, Emmanuele. La vie des plantes. Une métaphysique du mélange. Paris: Payot et Rivages, 2016.Search in Google Scholar

Coccia, Emmanuele. Metamorfosis. La fascinante continuidad de la vida. Madrid: Siruela, 2021.Search in Google Scholar

Culler, Jonathan. Theory of the Lyric. Cambridge: Harvard University Press, 2015.10.4159/9780674425781Search in Google Scholar

Fernández de la Vega, Celestino. “Abrente e solpor da paisaxe”. Homenaxe a Ramón Otero Pedrayo, Vigo: Galaxia, 1958, pp. 103–128.Search in Google Scholar

Haase, Jenny y María do Cebreiro Rábade Villar. “La poesía de Rosalía de Castro a la luz de los nuevos materialismos. Una lectura de Cantares gallegos (1863) y En las orillas del Sar (1884)”. Filosofía y literatura. Nuevos modelos interdisciplinares, ed. de Azucena González Blanco, New York: Peter Lang, 2022, pp. 159–184.Search in Google Scholar

Haraway, Donna. Simians, Cyborgs and Women: the Reinvention of Nature. New York: Routledge, 1991.Search in Google Scholar

Haraway, Donna. The Companion Species Manifesto: Dogs, People, and Significant Otherness. Chicago: Prickly Paradigme Press, 2003.Search in Google Scholar

Haraway, Donna. Staying With the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press, 2016.10.2307/j.ctv11cw25qSearch in Google Scholar

Herrero, Yayo. “Miradas ecofeministas para transitar a un mundo justo y sostenible”. Revista de Economía Crítica, no. 16, 2013, pp. 278–307.Search in Google Scholar

Jiménez, Juan Ramón. “Árboles hombres”. La poesía de los árboles. 1936–1942. ed. de Ignacio Abella, Madrid: Nórdica Libros, 2022, pp. 24–25.Search in Google Scholar

Labrador Méndez, Germán y María do Cebreiro Rábade Villar. “A memoria alienada. Revolución, biopoder e ecoloxías comunais en El primer loco y ‘El domingo de Ramos’ (1881)”. El primer loco. Cuento extraño, de Rosalía de Castro. Edición facsimilar e ilustrada, Santiago de Compostela: Alvarellos Editora, 2019, pp. 9–95.Search in Google Scholar

López-Sández, María. Paisaxe e nación: a creación discursiva do territorio. Vigo: Galaxia, 2008.Search in Google Scholar

Lorenzana, Salvador [Francisco Fernández del Riego]. “Panorámica da nosa paisaxe literaria”. Paisaxe e cultura, Vigo: Galaxia, 1955, pp. 217–257.Search in Google Scholar

Marder, Michael. Plant-Thinking: a Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press, 2013.Search in Google Scholar

Oliver, Mary. La escritura indómita. Traducción al castellano de Regina López Muñoz, pról. de Elena Medel, Madrid: Errata naturae, 2022.Search in Google Scholar

Otero Pedrayo, Ramón. “Encol do elemento animal na paisaxe”. Revista Nós, no. 105, 1932, pp. 158–162.Search in Google Scholar

Pondal, Eduardo. “Queixumes dos pinos”. Biblioteca Galega, no. 120, ed. de Juan Fernández Latorre y Andrés Martínez Salazar. Vigo: Xerais, 1886.Search in Google Scholar

Pratt, Mary Louise. Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation. London: Routledge, 1991.Search in Google Scholar

Rábade Villar, María do Cebreiro. “Cedros de nuestro Líbano: sacralidad y sentido de pertenencia en un poema de Rosalía de Castro”. Bulletin Hispanique, vol. 119, no. 2, 2017, pp. 715–732.10.4000/bulletinhispanique.5195Search in Google Scholar

Rushdie, Salman. Imaginary Homelands. Essays and Criticism 1981-1991. London: Granta Books, 1991.Search in Google Scholar

Said, Edward. L’orientalisme. L’Orient créé par l’Occident. 1978. Paris: Seuil, 1980.Search in Google Scholar

Vallejo, Irene. El infinito en un junco. Madrid: Siruela, 2019.Search in Google Scholar

Published Online: 2025-08-26

© 2025 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston

Downloaded on 6.11.2025 from https://www.degruyterbrill.com/document/doi/10.1515/iber-2025-2020/pdf
Scroll to top button