Home Polish dialectal wild herbaceous plant names against a Slavic and European background
Article
Licensed
Unlicensed Requires Authentication

Polish dialectal wild herbaceous plant names against a Slavic and European background

  • Jadwiga Waniakowa EMAIL logo
Published/Copyright: November 15, 2018
Become an author with De Gruyter Brill

Abstract

The argument put forward in the present article is that many Polish dialectal plant names do not have folk roots. The only way to ascertain the true origin of a given name is by analysing the history of the dialectal name and related names in other languages. Such an analysis leads to the conclusion that Polish dialectal names have various origins. Some of them are truly dialectal, i.e. they originate from Polish dialects, while others are colloquial, non-dialectal native names that have been adapted by particular dialects. Yet others are relatively new loanwords and new calques, while another group originates from Old Polish forms no longer in use in non-dialectal Polish. The latter do not comprise a homogeneous category. Instead, they fall into three subcategories: Polish names originating from the Polish language or inherited from Old Slavic, old loanwords employed in Old Polish and no longer in use today except in Polish dialects, and finally, an often misclassified group of names comprising old calques. In the summary of the present study the author emphasises the importance of a diachronic and comparative approach to analysing dialectal plant names. She highlights the existence of numerous calques, especially old ones, whose presence had previously been overlooked due to their native and sometimes almost entirely dialectal character. Therefore, a superficial, synchronic analysis would not reveal their long and rich history or the fact that they also have counterparts in non-Slavic languages, indeed often have ancient roots.

References

André, Jacques. 1956. Lexique des termes de botanique en latin Paris: C. Klincksieck.Search in Google Scholar

Basaj, Mieczysław & Janusz Siatkowski. 2006. Bohemizmy w języku polskimSłownik [Bohemisms in Polish. Dictionary]. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.Search in Google Scholar

Brückner SEJP = Brückner, Aleksander. 1974 [1927, 1957]. Słownik etymologiczny języka polskiego [The etymological dictionary of the Polish language], 3rd edn. Warszawa: Wiedza Powszechna.Search in Google Scholar

Buffa, Ferdinand. 1972. Vznik a vývin slovenskej botanickej nomenklatúry. K histórii slovenského odborného slovníka [Origin and development of the Slovak botanical nomenclature. Toward the history of the Slovak specialist dictionary]. Bratislava: Vydavatel’stvo Slovenskej Akadémie Vied.Search in Google Scholar

Čouka, František. 1929. Lidové názvy rostlin z Moravy [Folk names of plants from Moravia]. Časopis Vlasteneckého spolku musejního v Olomouci 41–42: 122–124.Search in Google Scholar

Falimirz, Stefan. 1534. O ziołach i mocy jich [About herbs and their power]. Kraków: Drukarnia F. Ungler.Search in Google Scholar

FF = Czyżewski, Feliks & Danuta Urban (eds.). 2006. Flora i fitonimy na pograniczu polsko-ukraińskim [Flora and phytonyms on the Polish-Ukrainian border]. Lublin: Zakład Filologii Ukraińskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania Środowiska Akademmi Rolniczej.Search in Google Scholar

Genaust, Helmut. 2005 [1976, 1983]. Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen 3., vollständig überarbeitete und erweiterte Ausgabe. Hamburg: Nikol.Search in Google Scholar

Handke, Kwiryna. 1997 [1992]. Łacińska terminologia a polskie słownictwo botaniczne [Latin terminology and Polish botanical vocabulary]. In Kwiryna Handke, Rozważania i analizy językoznawcze 165–172. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.Search in Google Scholar

Havlová, Eva. 1998. Benennungen des Keulen-Bärlapps in den slavischen Sprachen. Sborník prací Filozofické fakulty Brněnské univerzityŘada jazykovědná (A) 46: 27–38.Search in Google Scholar

Hladká, Zdeňka. 2000. Přenesená pojmenování rostlin v českých dialektechK sémantickému tvoření lexikálních jednotek v nářečích [Metaphoric plant names in Czech dialects. Toward the semantic creation of lexical units in dialects]. Brno: Masarykova univerzita v Brně.Search in Google Scholar

K = Karłowicz, Jan. 1900–1911. Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects], vols. 1–6. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności.Search in Google Scholar

Karlin, Mirko. 1964. Slovenska imena naših zdravilnih rastlin [Slovenian names of our healing plants]. Ljubljana: Farmacevstko Društvo Slovenije.Search in Google Scholar

card index SGP = card index of the Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects], elaborated by Zakład Dialektologii Polskiej of the Instytut Języka Polskiego PAN in Kraków.Search in Google Scholar

Cnapius TPLG = Cnapius, Georgius. 1621–1632. Thesaurus polono-latino-graecus in tres tomos divisus vols. 1–3. Cracoviae: Typis Francisci Caesarij.Search in Google Scholar

Kosík, Václav. 1941. Slovník lidových názvů rostlin [Dictionary of folk names of plants]. Praha: Školní nakladatelství pro Čechy a Moravu.Search in Google Scholar

Linde SJP = Linde, Samuel Bogumił. 1807–1814. Słownik języka polskiego [Dictionary of the Polish language], vols 1–6. Warszawa: Drukarnia XX Pijarów.Search in Google Scholar

Machek, Václav. 1954. Česká a slovenská jména rostlin [Czech and Slovak plant names]. Praha: Nakladatelství Československé Akademie Věd.Search in Google Scholar

Majewski SN = Majewski, Erazm. 1889-1898. Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich [...] [Dictionary of Polish zoological and botanical names […]], vols 1–2. Warszawa: Nakładem Prenumeratorów i Autora, Skład główny w księgarni Paprockiego i S-ki, Druk Noskowskiego.Search in Google Scholar

Makowiecki, Stefan. 1936. Słownik botaniczny łacińsko-małoruski [Latin-Ukrainian botanical dictionary]. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Search in Google Scholar

Marzell, Heinrich. 2000. Wörterbuch der deutschen Pflanzennamen vols 1–5. Lizenzausgabe, fotomechanischer Nachdruck der Erstausgabe 1943–1958. Köln: Parkland.Search in Google Scholar

Mączyński, Jan. 1564. Lexicon Latino Polonicum ex optimis latinae linguae Scriptoribus concinnantum Regiomonti Borussiae [Königsberg]: Typographus Ioannes Daubmannus.Search in Google Scholar

Orłoś, Teresa Zofia. 1967. Zapożyczenia polskie w słowniku Jungmanna [Polish borrowings in the dictionary by Jungmann]. Wrocław/ Warszawa/Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.Search in Google Scholar

Pastusiak, Kazimiera. 2007. Pogranicze polsko-białorusko-ukraińskie w świetle danych językowych i etnograficznych na podstawie nazw roślin [The Polish-Belarusian-Ukrainian borderland in the light of linguistic and ethnographic data on the basis of plant names]. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.Search in Google Scholar

PZL = Kuźniewski, Eugeniusz & Janina Augustyn-Puziewicz. 1986. Przewodnik ziołolecznictwa ludowego [Guide to folk herbal medicine]. Warszawa/Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Search in Google Scholar

PZZ = Kwaśniewska, Jadwiga, Józef Skulimowski & Helena Tumiłowicz. 1956. Poradnik zbieracza ziół [Herb collector guide]. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego.Search in Google Scholar

Radyserb-Wjela, Jan. [1909]. Serbske rostlinske mjena w dwěmaj dźělomaj a sedmjoch stawach po abejcejskim rjedźe [Sorbian names of plants in two sections and seven combinations in alphabetical order]. Čestny pomnik za serbskeho přirodospytnika njeboh Michała Rostoka zestajał njeboh Jan Radyserb-Wjela, zrjadował a za ćišć přihotował Matej Urban. Budyšin: Z nakładom Maćicy Serbskeje.Search in Google Scholar

Rystonová, Ida. 2007. Průvodce lidovými názvy rostlin i jiných léčivých přírodnin a jejich produktů [Sorbian names of plants in two sections and seven combinations in alphabetical order]. Praha: Academia.Search in Google Scholar

SGP = Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects]. 1977 ff. Elaborated by Zakład Dialektologii Polskiej of the Instytut Języka Polskiego PAN in Krakow, ed. Mieczysław Karaś, from vol. 2 ed. Jerzy Reichan, from vol. 6 ed. Joanna Okoniowa. Wrocław/Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Search in Google Scholar

SGRT – Radwańska-Paryska, Zofia. 1992. Słownik gwarowy góralskich nazw roślin z Tatr i Podtatrza [Dictionary of highland names of plants from the Tatra and Podtatrze]. Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.Search in Google Scholar

Siennik, Marcin. 1568. Herbarzto iest Zioł tutecznychpostronnych i Zamorskich opisanie […] [Herbarium or a description of local, outside and overseas herbs […]]. Kraków: Drukarnia M. Szarffenberg.Search in Google Scholar

Simonović BR = Симоновић, Драгутин. 1959. Ботанички речникИмена биљака [Botanical dictionary. Names of plants]. Beograd: Српска академија наука – посебна издања.Search in Google Scholar

Sławski SEJP = Sławski, Franciszek. 1952–1982. Słownik etymologiczny języka polskiego [The etymological dictionary of the Polish language], vols 1–5 (A–Ł). Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.10.31286/JP.100.1.1.aSearch in Google Scholar

Spiczyński, Hieronim. 1542. O ziołach tutecznych i zamorskich i mocy ich [About local and overseas herbs and their power]. Kraków: Drukarnia F. Ungler.Search in Google Scholar

Spólnik, Anna. 1990. Nazwy polskich roślin do XVIII wieku [Names of Polish plants up to the eighteenth century] (Prace Komisji Językoznawstwa PAN w Krakowie 58). Wrocław/Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.Search in Google Scholar

SSSL = Index to Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of stereotypes and folk symbols], vol. 2: Rośliny (unpublished text kindly made accessible by Prof. Jerzy Bartmiński, thanks to Prof. Anna Tyrpa).Search in Google Scholar

Symb. = Rostafiński, Józef. [1900]. Symbola ad historiam naturalem medii aevi [...], vols. 1–2. Cracoviae: Sumptibus Universitatis.Search in Google Scholar

Syrenius 1613 = Syrenius, Simeon. 1613. Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowią [...] [The name herbarium comes from Latin […]]. Kraków: Drukarnia Bazylego Skalskiego.Search in Google Scholar

Szymon of Łowicz. 1537. Enchiridion medicinae […]. Cracovia: In officina Ungleriana.Search in Google Scholar

cŠugar HBI = Šugar, Ivan [2008]. Hrvatski biljni imenoslov. Nomenclator botanicus croaticus Zagreb: Matica Hrvatska.Search in Google Scholar

Trotz, Michał Abraham. 1764. Nowy dykcjonarzto jest mownik polsko-niemieckofrancuski […] [The new Polish-German-French dictionary […]]. Leipzig: Nakładem J. F. Gledycza.Search in Google Scholar

USK = Robotycki, Czesław (ed.). 1995. Układ słów kluczowych dla bazy danych o źródłach etnograficznychkultura ludowa Karpat polskich [Arrangement of keywords for the database on ethnographic sources (folk culture of the Polish Carpathians)]. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.Search in Google Scholar

Waniakowa, Jadwiga. 2012. Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskimZagadnienia ogólne [Polish dialectal names of wild herbaceous plants against the Slavic background. General issues]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.Search in Google Scholar

Wróbel, Henryk. 2004 [1962]. Związki staroczesko-staropolskie w terminologii botanicznej [Old Czech-Old Polish associations in botanical terminology]. Kraków: Scriptum. [Reprint from: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w KatowicachPrace Katedry Języka Polskiego II. Katowice 1962, pp. 105–137].Search in Google Scholar

ZDK = Rogala, Jan & Robert Maciej (eds). 2009. Zielnik dla każdego, czyli opis ziół wykorzystywanych w leczeniu domowym wraz z praktycznym zastosowaniemnaparywywary i wyciągi zdrowotne [Herbarium for everyone, that is, description of herbs used in home treatment with practical use (infusions, decoctions and health extracts)]. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Baobab.Search in Google Scholar

ZL = Dziak, Artur & Barbara Kuźnicka. 1960. Zioła lecznicze [Healing herbs]. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.Search in Google Scholar

Published Online: 2018-11-15
Published in Print: 2018-11-27

© 2018 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston

Downloaded on 29.9.2025 from https://www.degruyterbrill.com/document/doi/10.1515/dialect-2018-0006/html
Scroll to top button